Γεωγραφική εμβέλεια των σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Λευκίμμης

Τα σχολεία που περιγράφονται παρακάτω μέχρι το σχολικό έτος 1976-1977 κάλυπταν τις ανάγκες της νότιας Κέρκυρας και λέγοντας «νότια Κέρκυρα» σε τούτο το σημείωμα εννοούμε το τμήμα της νήσου Κέρκυρας που ξεκινά από το ποτάμι της Μεσογγής και εκτείνεται μέχρι το νοτιότατο άκρο του νησιού.

Εντός αυτών των ορίων υπάρχουν (ή υπήρχαν) τα χωριά Μεσογγή (Άνω και Κάτω), Σπήλαιο (Άνω και Κάτω), Χλωμοτιανά, Βραγανιώτικα, Άγιος Δημήτριος, Χλωμός, Αργυράδες, Νιοχωράκι, Κουσπάδες, Βασιλάτικα, Κορακάδες (Πετριτής), Κολοκύθι /Ρουμανάδες (Άγιος Νικόλαος), Μαραθιάς, Περιβόλι, Βιταλάδες, Κρητικά, Παλιοχώρι, Μπαστάτικα, Νιοχώρι, Δραγωτινά, Σπαρτερά, Κάβος και το οικιστικό σύμπλεγμα της Λευκίμμης, το οποίο απαρτίζεται από πέντε «χωριά»/συνοικίες, το γνωστό «Πεντάχωρο»: Μελίκια, Ποτάμι, Άγιοι Θεόδωροι, Αναπλάδες και Ριγγλάδες.

Από το 1977-1978, χρονιά που πρωτολειτούργησε το Γυμνάσιο Αργυράδων, εντάχθηκαν εκεί για γυμνασιακές σπουδές τα χωριά από τον Μαραθιά και βορειότερα· μετά την ίδρυση των καλλικρατικών δήμων τυπικά εντάχθηκε εκεί και το Περιβόλι. Μερικά χρόνια αργότερα με τη λειτουργία λυκειακών τάξεων στο Γυμνάσιο Αργυράδων εντάχθηκαν σ’ αυτές οι απόφοιτοι του Γυμνασίου Αργυράδων.

Περίοδος 1892-1929

Η ιστορία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στη Λευκίμμη ξεκινάει από το σχολικό έτος 1892-1893 με τη λειτουργία Ελληνικού Σχολείου. Από το 1836-1837 μέχρι και το 1928-1929 η διάρθρωση της δευτεροβάθμιας γενικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα παρέμενε σταθερή, αλλά στην πρωτοβάθμια παρατηρήθηκε πανσπερμία σχολείων διαφορετικής διάρκειας φοίτησης με επικρατούν, πάντως, το τετρατάξιο Δημοτικό Σχολείο.

Με αυτό το τελευταίο δεδομένο το παρακάτω σχέδιο αποτυπώνει τις δύο πρώτες βαθμίδες του βασικού κορμού του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος:

Επομένως το Ελληνικόν (γνωστό και ως Σχολαρχείον) αποτελούσε το πρώτο στάδιο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Το Ελληνικό της Λευκίμμης παραδόξως πρώτα λειτούργησε και μετά ιδρύθηκε τυπικά. Η απόφαση ίδρυσής του υπογράφηκε τη 18η Δεκεμβρίου 1893 και δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την 27η Ιανουαρίου 1894. Είχε όμως εκδώσει τίτλους σπουδών για πρώτη φορά στις 2 Ιουλίου 1893.

Περίοδος 1929-1937

Η μεταρρύθμιση του 1929 οδήγησε τις δύο πρώτες βαθμίδες της γενικής εκπαίδευσης στο σχήμα

Αυτό το σχήμα ισχύει μέχρι και σήμερα με σπάσιμο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε δύο στάδια. Η μεταρρύθμιση κατήργησε τα Ελληνικά και όριζε ότι γυμνάσια θα λειτουργούν μόνον στις πόλεις. Για αποφυγή του πολιτικού κόστους, σε 315 κωμοπόλεις όπου λειτουργούσε έως τότε Ελληνικόν ιδρύθηκαν Ημιγυμνάσια, τα οποία σύμφωνα με τους εισηγητές έπρεπε να καταργηθούν εντός πενταετίας. Το Ημιγυμνάσιο Λευκίμμης αποδείχθηκε εφτάψυχο, αφού λειτούργησε μέχρι και το 1939-1940. Το ημιγυμνάσιο ως τύπος σχολείου ήταν μεν νόθο και θνησιμαίο σχολείο, αλλά ήταν ένα αυτόνομο σχολείο, έδινε δηλαδή απολυτήρια. Τυπικά ισοδυναμούσε με τις δύο πρώτες τάξεις (είχε και το ίδιο πρόγραμμα) του Γυμνασίου.

Περίοδος 1937-1948

Το 1937 με τον Α.Ν. 770 ιδρύθηκε στη Λευκίμμη πεντατάξιο Αστικόν Σχολείον. Στο σχολείο αυτό θα εγγράφονταν μετά από εισιτήριες εξετάσεις μαθητές που διέθεταν ενδεικτικό προαγωγής Δ΄ τάξης δημοτικού. Δύο χρόνια αργότερα με άλλο νόμο του ίδιου καθεστώτος (Α.Ν. 1800/1939) καταργήθηκαν τα αστικά σχολεία του προηγούμενου νόμου και στη θέση τους ιδρύθηκαν νέα Αστικά Σχολεία, τριτάξια αυτή τη φορά, στα οποία μπορούσαν να εγγραφούν μετά από επιτυχείς εισιτήριες εξετάσεις, όσοι είχαν απολυτήριο Δημοτικού σχολείου. Οι μαθητές που είχαν φοιτήσει τα δύο προηγούμενα χρόνια στα Αστικά σχολεία του προηγούμενου νόμου, αν ήθελαν να συνεχίσουν στα νέα Αστικά, έπρεπε να ξεκινήσουν από την Α΄ τάξη. Και στους δύο νόμους προβλέπονταν γενικά και ειδικά μαθήματα· τα δεύτερα θα εξυπηρετούσαν το στόχο της κατάρτισης για την επαγγελματική σταδιοδρομία, ανάλογα με την κατεύθυνση. Τα Αστικά σχολεία που ιδρύθηκαν στην Ελλάδα από το 1937 και ύστερα ουδέποτε λειτούργησαν ως σχολεία επαγγελματικής κατάρτισης των μαθητών τους. Λειτούργησαν ως υποβαθμισμένα σχολεία γενικής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Η αιτία της αποτυχίας τους ήταν η μη εξασφάλιση εκ των προτέρων των υλικών υποδομών και του  εξειδικευμένου προσωπικού που θα δίδασκε τα ειδικά μαθήματα. Η αποτυχία του Αστικού σχολείου της Λευκίμμης ως σχολείου επαγγελματικής κατάρτισης (γεωργικής), αυτή ακριβώς αποτέλεσε το θετικό στοιχείο της ύπαρξής του για τη Λευκίμμη και γενικότερα για τη νότια Κέρκυρα: υφιστάμενο το Αστικό Λευκίμμης και λειτουργώντας ως σχολείο γενικής εκπαίδευσης, έστω και πλημμελώς, μέχρι τον Οκτώβριο του 1948, κράτησε για τη Λευκίμμη ανοικτό τον δίαυλο με τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (οι Β΄ και Γ΄ τάξεις του Αστικού αντιστοιχούσαν στις Γ΄ και Δ΄ τάξεις του οκταταξίου Γυμνασίου).

Περίοδος 1948-1962

Η 5-10-1948 ήταν η απαρχή μιας νέας εποχής για την εκπαίδευση στη νότια Κέρκυρα· η αναστολή λειτουργίας του Αστικού και ταυτοχρόνως  η έναρξη λειτουργίας των Γ΄ και  Δ΄ τάξεων οκταταξίου Γυμνασίου ήταν μία εξέλιξη που ήρθε με καθυστέρηση σχεδόν 20 χρόνων, μια εξέλιξη που την επιζητούσε η περιοχή από το 1929. Το νέο σχολείο λειτουργούσε ως Παράρτημα του Β΄ Γυμνασίου Κερκύρας και κάθε χρόνο προστίθετο μία τάξη μέχρι την Η΄ τάξη, είχε δε ως άμεσο αποτέλεσμα την ανάσχεση της μετανάστευσης μαθητών από τη Λευκίμμη για γυμνασιακές σπουδές στην πόλη της Κέρκυρας, η οποία από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 έβαινε με διαρκώς αυξανόμενο ρυθμό. Εάν δεν λειτουργούσε μέχρι και το 1948 το Αστικό, είναι πολύ πιθανό η Λευκίμμη (και η νότια Κέρκυρα) να είχαν την τύχη της υπόλοιπης κερκυραϊκής υπαίθρου. Το επόμενο σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που ιδρύθηκε στην ύπαιθρο, λειτούργησε τον Σεπτέμβριο του 1972 και ήταν το εξατάξιο Γυμνάσιο Αγρού. Σημειώνεται ότι τα οκτατάξια γυμνάσια ήταν κατ’ όνομα οκτατάξια· επί της ουσίας ήταν εξατάξια, αφού είχαν Ζ΄ και Η΄ τάξεις, αλλά δεν είχαν Α΄ και Β΄. Ήταν μία από τις στρεβλώσεις που επέφερε στο εκπαιδευτικό σύστημα αρχικά το καθεστώς Μεταξά και στη συνέχεια οι κατοχικές κυβερνήσεις (η στρέβλωση στο όνομα των γυμνασίων ήρθη μόλις το 1959). 

Περίοδος 1962-σήμερα

Για τη Λευκίμμη και την ευρύτερη περιοχή ο επόμενος σημαντικότατος σταθμός τοποθετείται στον Φεβρουάριο του 1962, οπότε αποφασίστηκε η μετατροπή του Γυμνασιακού Παραρτήματος σε «πλήρες και αυτοτελές» Γυμνάσιο με δυνατότητα λειτουργίας, από την Δ΄ έως και την ΣΤ΄ τάξη, τμημάτων κλασικής, πρακτικής και γεωργικής κατεύθυνσης.  Το εξατάξιο Γυμνάσιο Λευκίμμης πλέον τεμαχίστηκε το 1964 σε τριτάξιο Γυμνάσιο και τριτάξιο Λύκειο και αυτό διήρκεσε τρία σχολικά έτη: 1964-1965 / 1966-1967. Τα δύο σχολεία επανενώθηκαν το 1967 και πορεύθηκαν ως (εξατάξιο) Γυμνάσιο Λευκίμμης μέχρι και το 1975-1976 (;). Ακολούθησε νέος χωρισμός, ο οποίος συνεχίζεται ως σήμερα με το Γυμνάσιο Λευκίμμης να διατηρεί σταθερή την ονομασία του και το Λύκειο να την αλλάζει κάθε φορά που σκέφτονται κάτι κάποιοι στο σχετικό υπουργείο (σήμερα ονομάζεται Γενικό Λύκειο Λευκίμμης).

Συνοψίζοντας

Συνοπτικά στη Λευκίμμη λειτούργησαν τα παρακάτω σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (σε παρένθεση η διάρκεια λειτουργίας σε σχολικά έτη):

Τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Λευκίμμης από το 1892 έως τον Μάιο του 1971 στεγάζονταν σε ιδιωτικά ενοικιασμένα κτήρια. Όλα ήταν ακατάλληλα, καθώς δεν είχαν κατασκευαστεί γι’ αυτόν τον σκοπό. Είναι γνωστά (και σώζονται) τρία απ’ αυτά καλύπτοντας χρονικό διάστημα από το 1907 (μάλλον) μέχρι το 1971 (βλ. φωτογραφίες 1,2 και 3). Τον Ιούνιο του 1971 το (εξατάξιο) Γυμνάσιο μετακόμισε στο κτήριο που στεγάζεται σήμερα το Γυμνάσιο Λευκίμμης (εκεί ο συντάκτης αυτού του σημειώματος έγραψε τις απολυτήριες εξετάσεις του). Η προέκταση αυτού του κτηρίου που σήμερα στεγάζει το Λύκειο κατασκευάστηκε ~ 35 χρόνια αργότερα.